Online jammen - Latency-vrij!

Jamulus is meer dan alleen muziek maken

tips en tricks 16-08-2022 08:54

Rens neemt ons mee naar zijn studio, waar hij een opstelling heeft met twee beeldschermen (een voor Jamulus en een voor het chatvenster, met extra’s als gedeelde muziekpartijen of videochatten via Jitsi). ‘Ik open nu het programma. Dan heb je een eigen profiel, met een naam, je instrument, eventueel stijl en niveau. Ik maak nu even een ander profiel aan, zeg maar Test, want als ik onder eigen naam online ga, en mensen die ik ken zien dat, dan willen ze meteen met mij spelen. Dus nu ben ik Test; ik heb geen instrument, ik kan ook invullen: Luisteraar.’

Het programma Jamulus biedt alleen audio en daarnaast een chatmogelijkheid voor de onderlinge communicatie. In die chat kun je echter linkjes plaatsen, en daarin kun je dan bijvoorbeeld een externe videomogelijkheid gebruiken. Rens en zijn vaste Jamulus-community gebruiken Jitsi, een soort Zoom, maar dan in je browser. Dan kun je elkaar dus zien tijdens het muziek maken. En alleen mensen die je die link stuurt, kunnen erbij komen. ‘Daarmee moet je wel opletten, want zoiets kost bandbreedte van je internetverbinding. Dat kan ten koste gaan van de audiokwaliteit. Soms doen we het voor de lol erbij, als het klikt, als je elkaar kent. Je kunt in de chat ook een link doen naar bestaande bladmuziek. We spelen vaak bekende liedjes, en daarvan kun je dan tekst en akkoorden delen.’ Rens gebruikt zoals  gezegd meerdere schermen, maar dat is niet per se nodig.

Publiek of Private
Op Jamulus zie je een lijst met mogelijke servers waarbij je in principe kunt inhaken. Die serverlijst is verdeeld in genres als rock, jazz, barbershop, etc. en soms zijn de benamingen minder duidelijk. Als servers in deze lijst staan, zijn ze in principe altijd publiek en toegankelijk voor iedereen.

Jamulus beginscherm - Server kiezen

Je ontmoet elkaar dus random via een server die je kiest, en als je zoals Rens een vast clubje hebt waar je regelmatig mee jamt, kom je elkaar vaak tegen op een aantal vaste servers. ‘Die servers zijn niet gemaakt door Jamulus, maar door mensen die zelf een computer gebruiken als server

Dat kun je doen met programma “Jamulus Server”, bijvoorbeeld als je een server wilt openen voor bandrepetities, of zangers van een koor. Die kun je dan Private houden.’ Als je via je eigen computer zo’n eigen server wilt opzetten, moet je wel een echt goede en snelle verbinding hebben.

Maar op de public servers in de lijst ga je bij elke sessie op zoek naar mensen om mee te jammen. ‘Een goede truc is om in je zoeker een hekje te typen; dan toont Jamulus alleen servers waarin op dat moment al muzikanten actief zijn. Als je zo’n server opent, zie je meteen alle muzikanten die erin zitten. Veel daarvan ken ik al wel. Dit is bijvoorbeeld CK, een Duitser, en hij zit in een server die voor ons goed te bespelen is, want hij staat op groen met slechts 8 milliseconden vertraging; da’s prima.’ Ook staat er bij de server vermeld:  “5-30”. Dat betekent er 5 muzikanten aanwezig zijn in een server die er maximaal 30 toelaat.

Als je met een vast groepje muzikanten of een band ongestoord wilt jammen, kun je daarvoor ook een bestaande publieke server gebruiken waar op dat moment niemand speelt. Dan zet je vervolgens in de chat: ‘bandrepetitie, niet storen aub.’ En wat je op zo’n publieke server altijd kunt doen, is meeluisteren (in de stand “Listener”).  Bij sommige groepjes, zoals de muzikale club rond Londense toetsenist Andre Louis (zie verderop), kan dat echt de moeite waard zijn.

Luisteren of jammen
Als luisteraar heb je natuurlijk geen last van eventuele latency. Als je bijvoorbeeld een server met muzikanten in Thailand opent, dan heb je vanwege de afstand al snel meer dan 200ms vertraging. Daar kun je dan nooit bij meespelen, maar als je luistert, is het geen probleem (en de Thaise muzikanten zitten natuurlijk wel dicht bij elkaar en hebben dus geen onderlinge latency).

Volgens Rens ligt de grens van speelbaarheid zo’n beetje op 30ms; daarna wordt het echt vervelend. Ter illustratie demonstreert hij een server in de buurt van Frankfurt met een latency van 27ms. De vertraging is al wel echt voelbaar en hoorbaar; het gaat nog net, maar het wordt duidelijk moeilijk om gelijk te spelen, laat staan met een lekkere feel.

Jamulus beginscherm - Verbinding instellen

Rens: ‘De meeste mensen waarmee ik serieus speel hebben breedband. Hebben ze ADSL of glasvezel, dan hebben ze gemiddeld ook zo tussen 20ms en 25ms latency. Dat gaat net. Deze server is wel 8 ping (hoe snel je verbinding reageert op een verzoek/commando; de pingwaarde wordt ook aangegeven bij elke server op Jamulus). Dat is snel, dus dat helpt weer. Latency is de totale opgetelde vertraging waarmee je geluid uiteindelijk terugkomt vanaf de aanslag via Interface, Jamulus in, terug naar je interface en zo je hoofdtelefoon in; zeg maar, van hier naar Frankfurt en terug.’

Terwijl Rens dit allemaal vertelt en laat zien, verbaas ik me erover hoe druk het is op Jamulus, en dus blijkbaar zeer internationaal.

Instructievideo Jamulus door Ben Soleim

Warm welkom
Tijd om eens echt te gaan jammen op een van de beschikbare servers. Met een ‘hekje’ in het zoekfilter vind je alle servers waarin muzikanten actief zijn, maar je kunt ook zoeken naar muzikanten die je kent, via hun gebruikersnaam. We proberen een server met één actieve muzikant: dat blijkt een gitarist die Whiter Shade Of Pale zit te tokkelen. Rens hoort het kort aan en haakt in met een pianopartij. Je hoort de gitarist even opschrikken, en dan stuurt hij bij en is er even een klik. Maar Rens wil verder, dus na een afsluitende akkoordenreeks is het mooi geweest, en klikt Rens weer weg. Dat gaat zonder plichtplegingen.

Daarna gaan we even in de luisterstand bij Londense toetsenist Andre Louis (tevens demonstrateur voor Spitfire Audio Plugins en zeer handig met realtime drums spelen op zijn keyboard), die een vaste club om zich heen heeft. Louis speelt daarmee pittige jazzfusion waarbij Rens soms wel inhaakt, bijvoorbeeld met zijn Minimoog, maar deze gasten zijn duidelijk minder toegankelijk.

Verder naar een vertrouwde server waar Rens’ vaste clubje al begonnen is aan een nummer met zangeres Tink uit Frankfurt. Hij wordt meteen na inloggen warm verwelkomd (via de mics), krijgt een partij doorgestuurd (via de chat) en moet aan de bak met een nummer van Cristopher Cross. De videochat gaat aan via Jitsi (linkje via de chat) en ook wij worden voorgesteld. Zo kunnen we even babbelen met onder meer gitarist Jacques en drummer Jan.

Echt swingen
Na deze jam legt Rens uit: ‘Hier vlakbij Amsterdam heb ik maar 3ms ping, maar de algehele latency is nog steeds 20ms. Als je eenmaal aan het spelen bent, wen je er vaak snel aan. Het is een beetje als een violist of een blazer, die altijd een iets langere aanzet hebben; met het aanstrijken van een snaar of het aanblazen van het riet. Als muzikant pas je je daar vrij makkelijk op aan. Moeilijkst zijn instrumenten met veel losse noten (of klappen), zoals drums en basgitaar. Maar zoals je hoort zijn we wel echt together, en op goede dagen wordt er ook echt wel geswingd.’

Waarvan akte. Het geluid is ook behoorlijk goed, al hoor je soms wel wat kraakjes en bijgeluiden. Dat kan aan de verbinding liggen, of iemand die te hard uitstuurt. Daar moet je dus op letten met je gains. En opvallend is hoe de gebruikers elkaar daar ook op wijzen en welwillend met tips komen om geluid en verbinding zo goed mogelijk te krijgen. De sfeer is opbouwend en gemoedelijk, maar als je gaat lopen klooien of freaken word je daar zeker op gewezen. Rens: ‘Berucht was een Amerikaan, waarvan ik de naam maar niet zal noemen, die altijd dronken was en soms mensen ook ging uitschelden; bovendien had hij altijd een latency van 300ms, haha.’

Op Jamulus worden ook bandjes gevormd, zoals Het Jamulus Trio; check onderstaande video met een nummer van Tania Maria

Maar meestal is de sociale kant van het online jammen juist erg positief. ‘Soms neem je je muziekcontacten ook mee naar de echte analoge wereld. Zo gaat gitarist Jacques dit weekend op bezoek bij zangers Tink in Frankfurt om muziek te maken en taartjes te eten. Hoe later het wordt, soms krijg je echt een beetje een kroegsfeer. Maar er ontstaan ook serieuze projecten op Jamulus, zoals een idee voor een nummer, dat je dan later in een echte studio gaat uitwerken. En niet zo lang geleden was er een event in Renswoude waarbij muzikanten die elkaar hadden ontmoet op Jamulus – Italianen, Fransen, Duitsers – in een zaal gingen samenspelen. Een andere serieuze mogelijkheid is natuurlijk lesgeven; mits je in de chat gebruik maakt van een videoprogramma als Jitsi.’

Muzikale routine
Heeft Rens ook wel eens vergelijkbare programma’s als Jamkazan en Sonobus uitgeprobeerd? ‘Jawel, maar dat werkt allemaal serieus minder lekker dan Jamulus.’
Rens is hier duidelijk als een vis in het water, en we beginnen te begrijpen waarom hij in zijn studio regelmatig avonden doorbrengt met dit programma. Jamulus is meer dan alleen muziek maken. ‘Jamulus is voor mij – naast het enorme plezier dat ik eraan beleef – een gouden manier ook weer echte muzikale routine te krijgen in mijn spel. Nummers spelen die je niet kent, snel de akkoorden lezend. Ik denk dat ik nu beter speel dan ooit.’

Studio Thrills Music & Sound
Toetsenist Rens van der Meer is eigenaar van Studio Thrills Music & Sound in Loenen aan de Vecht. De studio is gespecialiseerd in het verzorgen van de complete audio voor commercials op radio en tv, online video’s, inclusief muziek, voice-overs, sounds en audio-logo’s. Van der Meer: ‘Ik ben een soort ontzorger voor reclamebureaus; dat altijd de audio van het script tot de uiteindelijke uitzending helemaal voor elkaar komt.’ Opvallend wapenfeit van Van der Meer als producer-songwriter is de hit The Road Ahead van City To City (1999). Het nummer, dat weken op één stond en nog altijd geldt als een van de van de succesvolste hits in de Nederlandse Top 40, werd door Van der Meer en Jan de Roos geschreven voor de tv-reclame van automerk Mitsubishi en kreeg mede daardoor ook veel airplay.
www.thrills.nl