Je computer als schrijfpartner - lees alles over Artificial Intelligence in de muziek in Musicmaker maart-april 2023

Spotify playlist met door A.I. gemaakte tracks en test Aiva compositiesoftware

Muzieknieuws 09-02-2023 20:51

Dit is een extra web-item naar aanleiding van een artikel in Musicmaker 493, maart-april 2023. Je kunt deze editie bestellen in onze webshop Muziekmagazines.nl. We sturen Musicmaker op zonder verzendkosten.  

Onder het containerbegrip AI – spreek uit: eej, aai – vallen allerlei verschillende technieken. Zo is er de ontwikkeling van slimme algoritmes, die we nu regelmatig tegenkomen in mix- en edit-plugins. Behalve op het mixproces heeft AI ook grote impact op het gebied van muziekcompositie. Er is onderhand een enorme wildgroei ontstaan aan muziekgenerators die soms indrukwekkende muziek voortbrengen. Alles is hier gebaseerd op een grote hoeveelheid theorie en knowhow, gecombineerd met een fikse database aan bestaande muziek. Bij het componeren draait het allemaal om de juiste balans tussen technische vaardigheid en creatieve inspiratie. Denk je te technisch, dan loop je het risico op zielloze eindproducten. Maar als je je totaal niets aantrekt van standaardconventies, dan wordt het knap moeilijk om de luisteraars voor je te winnen.

We maakten een Spotify-playlist met muziek die in het artikel in Musicmaker naar voren komt, stuk voor stuk tracks die met A.I. zijn geproduceerd. 

Muziekgenerator Aiva
Een belangrijk voorbeeld is Aiva, een subscription-based muziekgenerator die werkt met deep learning-algoritmes om steeds betere muziek te maken in een duizelingwekkend aantal stijlen en genres. Het virtuele brein van Aiva is gebaseerd op de patroonvormende wijze waarop het menselijk brein werkt; een neuraal netwerk onthoudt ervaringen en opgeloste problemen uit het verleden om zo steeds betere beslissingen te kunnen nemen. Dit noemt men meestal reinforcement learning, waarbij de AI zich door gigantische hoeveelheden data – in Aiva’s geval klassieke muziek – worstelt. Dit AI-brein kan patronen en overeenkomsten herkennen, zoals akkoordstructuren, melodiegebruik en typische keuzes over het arrangement. Met deze kennis wordt een vergelijkbaar gestructureerde variatie gegenereerd. Het wordt steeds lastiger om de output van Aiva te onderscheiden van muziek die door mensen is gecomponeerd.

Test van de Aiva software
Eppo Schaap testte voor ons de Aiva software. Levert componeren met kunstmatige intelligentie nu zo langzamerhand bruikbare muziek op?

Om die vraag te beantwoorden gingen we een kijkje nemen op Aiva.ai, een platform dat is gespecialiseerd in het componeren van muziek in diverse stijlen met behulp van artificial intelligence. Je kunt gebruikmaken van maar liefst 99 voorgedefinieerde stijlen − Profiles genaamd − waarin je Aiva kunt laten componeren, en elke stijl heeft ook weer een aantal Sub-Profiles die daarvan zijn afgeleid en door gebruikers zijn bewerkt. Dat varieert van edm tot folkrock en van techno tangerine tot de opening credits van een tv-show. Keuze genoeg dus. Nadat je op Create hebt geklikt, kies je een toonsoort, de lengte en of er één of meerdere composities moeten worden gemaakt. Aiva gaat aan het rekenen en na een tijd die varieert van 30 seconden tot een paar minuten, verschijnt er een nieuwe track in je lijst. Mijn ervaring was dat de afgeleide Profiles meer rekenkracht vragen en dus langer duren. Als de track klaar is, kan hij gelijk worden afgespeeld.

Als je op Editor klikt, kun je de sporen afzonderlijk bekijken en bewerken in een daw-omgeving en dan blijkt Aiva met miditracks te werken die je tot op de bodem kunt aanpassen en reorganiseren. Als je flexibeler wilt werken, is het aan te bevelen de speciale app te installeren. Dan kun je de bewerkingen realtime horen, zonder dat de track elke keer opnieuw gerenderd moet worden, zoals in een internetbrowser.

Binnen een minuut
Voor elke track kun je een ander instrument kiezen in een wat Spartaanse en niet zo snelle presetbrowser popup en effecten als eq, delay, reverb en compressie gebruiken. Deze zijn te automatiseren door met de muis curves te tekenen. De effecten zelf kunnen ook worden aangepast met de meest essentiële parameters, zoals delaytijd en reverbtype. Voor de instrumenten is er een behoorlijk ruime keuze, waaronder ook klassieke ‘cinematic’ instruments voor bijvoorbeeld opzwepende ostinato strijkerensembles.

Het componeren van tracks in Aiva werkt best simpel en is overzichtelijk. Binnen een minuut ben je op weg. Dankzij de vele Profiles hoef je eigenlijk niks zelf te configureren. Luister je naar de vorm van de composities, dan valt er nog wel het een en ander te verbeteren. Het (elektronische) slagwerk, de harmonieën, ostinato’s en orkestratie zijn meestal behoorlijk in orde; als je het verticaal bekijkt, zeg maar. De horizontale vorm is echter minder overzichtelijk en geeft niet blijk van veel visie. Dat ligt vooral aan de harmonieën die zijn op zich goed zijn, maar er worden geen herkenbare harmonische schema’s gebruikt. Geen gestructureerde herhalingen en herkenbare akkoordstructuren, waardoor het harmonisch nogal gekunsteld en minder intelligent klinkt. In stijlen waar dat minder belangrijk is, zoals soundscapes en bewegende Philip Glass-achtige minimal-structuren valt het minder op.

Er zitten daarentegen wel heel bruikbare ideeën in de Aiva-composities die je verder kunt uitwerken. Gelukkig kunnen de tracks op allerlei manieren worden gedownload; van een simpele mp3 tot midibestanden en zelfs aparte stems bij een betaald abonnement.

Aiva is gratis te gebruiken of in twee abonnementsversies. Gratis kun je een onbeperkt aantal tracks genereren (tot maximaal 3 minuten per track) en er drie per maand downloaden als mp3 en midifile. De copyrights blijven bij Aiva en de tracks mogen niet commercieel worden gebruikt. Bij maandelijkse betaling is er meer mogelijk en bij de duurste versie krijg je ook het copyright van de track. Op de website van Aiva vind je een gedetailleerd schema van de opties per abonnement.

Conclusie
Aiva is een leuke en snelle nieuwe manier om soundtrackmuziek te laten componeren met kunstmatige intelligentie in verschillende gangbare stijlen. Je moet deze componeerfaciliteit echter vooral gebruiken voor het genereren van ideeën die je daarna zelf structureert. Een evenwichtige complete compositie met kop en staart gaat vooralsnog te ver voor Aiva. Het aanbod van instrumenten en mixfuncties is in orde, maar het selecteren daarvan zou wel makkelijker kunnen

INFO

• prijs: gratis voor niet-commercieel gebruik;  anders 15 of 49 euro per maand (afhankelijk van auteursrechts)

• distributie: Aiva online
• internet: aiva.ai

Lees verder in Musicmaker! Check het artikel in Musicmaker 493, maart-april 2023. Je kunt deze editie bestellen in onze webshop Muziekmagazines.nl. We sturen Musicmaker op zonder verzendkosten.