Het beste van Robbie Robertson

De mooiste gitaarlicks van The Band

Muzieknieuws 10-08-2023 16:20

Tekst: Steven Faber en Chris Dekker. Hoofdfoto: (c) Fender

Elders op deze website vind je een uitgebreid In Memoriam, inclusief het interview dat we in 2017 deden met Robbie Robertson, terwijl we hier ingaan op zijn gitaarspel, maar niet zonder een korte introductie.

The Band was een van de grondleggers van de Americana. Een muziekstijl die op Wikipedia als volgt wordt omschreven: Over het algemeen wordt hier muziek mee getypeerd die is afgeleid van authentieke country, folk en blues in een modern jasje. Stijlen die hierbij zijn in te delen, zijn onder andere alternatieve country, rootsmuziek en indiepop beïnvloed door country en/of folk.

Bijzonder is het dan ook dat The Band maar één Amerikaan in de gelederen had - drummer Levon Helm - terwijl de rest van de de band uit Canada afkomstig was. Het waren de verhalen van Helm, zijn familie en van de mensen die ze onderweg tegenkwamen, die gitarist en componist Robbie Robertson omzette in prachtige nummers over het oude Amerika. Denk aan W.S. Walcott Medicine Show over rondreizende circussen en kwakzalvers, King Harvest (Has Surely Come) over landarbeiders en mislukte oogsten en The Night They Drove Old Dixie Down over de laatste dagen van de Amerikaanse burgeroorlog. En dan is er nog het cryptische en overbekende The Weight, vol bijzondere figuren als Crazy Chester, Miss Moses, Carmen, the devil en natuurlijk Fanny zelf. Mede door Miss Moses en het noemen van Nazareth in de openingszin wordt vaak gedacht dat het nummer een religieuze betekenis heeft. Robertson zocht naar een plaatsnaam om het verhaal af te laten spelen, hij keek in zijn akoestische Martin en laten die nu allemaal gebouwd worden in Nazareth, Pennsylvania.

Nadat het eerste album van The Band uitkwam, veranderde de muziekwereld meer dan een beetje. Clapton stopte meteen met Cream, reisde naar de VS om zich bij The Band te voegen - dat pakte anders uit - en de muziek die hij daarna met Blind Faith en Delaney & Bonnie maakte is zeer schatplichtig aan The Band. Ook Britse bands als The Beatles en The Small Faces lieten baarden staan, gingen een rootskant op. na The Band was de muziekwereld nooit meer hetzelfde.

Wisselende bezettingen
Over de bijzondere songs - prachtig, ruig en emotioneel gezongen door bassist Rick Danko, drummer Levon Helm en pianist Richard Manuel -  wordt al veel gesproken en het is ook leuk om de 'twee bezettingen' van de band nog eens te benadrukken. Normaliter bestond The Band uit Robbie op gitaar, Rick op - vaak fretloze - bas, Levon op drums, Richard op piano en het onnavolgbare genie Garth Hudson op allerlei orgels en soms saxofoon. Voor sommige songs werd alles omgegooid. Richard drumde, Levon pakte een gitaar of mandoline, Rick speelde dan viool vanuit zijn heup, Garth nam de accordeon ter hand of speelde piano, terwijl Robbie het vaak op gitaar hield. En geen bas? Ja hoor, dat deed producer John Simon... ...op tuba. Waarom niet. De hit Rag Mama Rag is een voorbeeld van de band in zo'n gewisselde samenstelling.

Kilometers
Robbie Robertson - hij was deels Native American - begon al jong met gitaarspelen en het is voor ons gitaristen leuk om te melden dat Pete Traynor (van de versterkers) een van zijn eerste bandleden was. Na in diverse lokale bands te hebben gezeten werd hij ingelijfd door Ronnie Hawkins and the Hawks en deze band zou uitgroeien tot The Band. Als je elke dag speelt, elke dag repeteert en elke dag de show moet stelen als coverband, dan maak je zeer veel kilometers en Robbie groeide uit tot een van de beste gitaristen van zijn generatie, met ook nog eens een zeer eigen stijl. Hieronder vind je een aantal mooie voorbeelden, waarvan er veel afkomstig zijn uit The Last Waltz. De concertfilm die werd gemaakt van het laatste optreden van de band. Dit zijn nu eenmaal de mooiste beelden, Robbie is in zeer goede vorm en er zijn wat prachtige momenten en momentjes. We starten echter met een video die eens niet uit de film komt.

King Harvest (Has Surely Come)
Deze versie van King Harvest is een van de mooiste voorbeelden van Robbie's sound en spel. Ondanks dat hij tijdens afscheidsconcert The Last Waltz met een Strat speelde - daarover zo meer - was hij meestal met een Fender Telecaster te zien en te horen en als je dit nummer met je ogen dicht aanzet, denk je die typische felle Tele te horen, maar zoals je ziet is het een Epiphone Riviera. Na een simpel maar doeltreffend intro hoor je vrij spaarzame piano, bas en drums, met orgelkermis van Garth er heerlijk doorheen. En dan zijn er de felle, funky licks van Robertson die de zang van Richard Manuel versterken en accentueren. Het nummer eindigt met een superpuntige, gortdroge solo. Straks komen we nog op Stage Fright, die hij ook met een solo eindigt. 

 

It Makes No Difference
In de bekende film die Martin Scorcese van het afscheidsconcert The Last Waltz maakte, werd It Makes No Difference helaas ingekort, maar gelukkig is de lange versie tegenwoordig goed te vinden. Het is een van de mooiste of eigenlijk meest pijnlijke 'break up' songs, op een tranentrekkend mooie manier gezongen door Rick Danko. Dat Robertson tijdens The Last Waltz soms iets te nadrukkelijk aanwezig was qua gitaar en beeld is bekend. Hij ambieerde een loopbaan in Hollywood, hij was bij de montage van de film en wat The Hawk na de eerste vertoning sarcastisch riep is dan ook kenmerkend: 'Een goede film, maar jammer dat Robbie nauwelijks in beeld is.' Robbie wist hoe hij zich in de kijker moest spelen - of eigenlijk: monteren. Dat neemt niets weg dat dit nummer prachtig gitaarspel van Robertson bevat. Tijdens het nummer hoor je wat mooie licks, tijdens de middle eight  - Without Your Love - versterkt hij de emotie van Danko, maar het mooiste komt helemaal aan het eind van bijna zeven minuten liefdesverdriet. Net voordat we bij vijf minuten zijn aangekomen, speelt Robbie weer zo'n prachtige, korte puntige solo, waarna Garth naar voren stapt om de solo laten overgaan in een altsaxsolo. Tot het eind worden de solo's afgewisseld, waat een van de mooiste stukjes muziek ooit oplevert.

Further Up On The Road
Dit nummer wordt ook aangehaald in onze IM. Clapton, een groot The Band fan, was natuurlijk bij het afscheidsoptreden en Slowhand begint dit nummer met een solo. Op een paar beelden zie je al dat zijn gitaar niet lekker aan zijn band hangt. Om en nabij de veertig seconden valt zijn gitaar inderdaad van de band en Robertson neemt de solo moeiteloos over. Het verschil in stijl van de heren is duidelijk, het verschil in sound dat beide heren uit de Strat weten te halen ook en tijdens het hele nummer met de afwisselende solo's is het duidelijk: Robertson doet niet onder voor de Britse gitaargod.



Caravan
Ook Caravan, het nummer van en met Van Morrison, wordt in ons andere artikel aangehaald. Een van de favoriete momenten van Robbie. Het eind met de steeds maar in energie toenemende blaaspartij en de kleine Noord-Ier die als een baas het podium verlaat is natuurlijk het mooiste aan het nummer. Dit nummer bevat echter een prachtig gitaarmoment, waarbij zelfs de stoïcijnse Morrison van de onder de indruk is. 'So You Know It's Got Soul', zingt Morrison na ongeveer drie minuten, terwijl Robbie een solo inzet. Hij herhaalt die zin een paar keer en als hij hem weer wil herhalen speelt Robbie net een prachtige, aflopende partij. Van stopt midden in zijn zin en weet alleen nog maar bewonderend 'yeah' uit te brengen.'So you know it's got... ...yeah' Robbie had soul.



Who Do You Love
Nog zo'n mooi klein momentje zie je in Who Do You Love. De oude frontman The Hawk is ook van de partij op het afscheidsfeestje en hij weet als geen ander dat Robertson 'smoking hot' is als gitarist. Maar eerst het begin. The Band moest in een korte tijd zeer veel songs instuderen om alle gasten te begeleiden. De heren waren doodop en de hoofden zaten vol. Het lijkt even alsof Robertson niet weet hoe te beginnen. Ronnie Hawkins, oftewel The Hawk, zingt even wat voor, waarna Robbie meteen het Bo Diddley ritme weet te pakken. Als hij dan rond anderhalve minuut een vlammende solo uit zijn gitaar perst, kan The Hawk niks anders doen dan de gitaar koelte toe te wuiven met zijn cowboyhoed, bang dat de snaren anders zouden smelten. En kijk vooral verder, want er komen meer vlammende solo's.



Stage Fright
Robbie schreef Stage Fright na een enorme aanval van plankenkoorts, wat weer een lang verhaal op zich is. Dat er zo'n mooi nummer uitkwam is meegenomen. Ik vind de versie op Before The Flood - een livealbum van een tour van Bob Dylan en the Band met nummers van beiden - net even mooier, maar omdat daar geen beelden van zijn, pakken we toch die van The Last Waltz. Wederom wordt het nummer zeer emotioneel door Danko gezongen, maar de veertig seconden solo waarmee het nummer eindigt maakt alles nog net even mooier en het geeft het beklemmende van het nummer goed weer.

De Riviera en de befaamde dubbelnek in The Weight met The Staple Singers (een must-see, dus klik op deze link) zijn vrij bekend geworden door de video, maar zoals gezegd speelde Robertson veel op Telecasters. De Tele was zelfs te zien in het logo van de film, dus het is bijzonder dat Robertson bijna alles in deze film op een Strat speelde. Maar wat voor een! 

In brons gedompeld
Van Robertsons Last Waltz gitaar maakte Fender een gelimiteerde serie replica's tussen 2016 en 2018. Twee bijzondere features vallen op. Ten eerste de bronzen look van de body, niet ontstaan door een eenvoudige lakafwerking, maar doordat Robertson de body voorafgaand aan het Last Waltz concert daadwerkelijk in gesmolten brons onderdompelde. Hierdoor werd de gitaar gelijk een kleine vijf kilo zwaarder en kreeg hij een warmer geluid. Daarnaast had hij het middelste element naar achteren verplaatst, direct naast de brugpickup. Dat had te maken met dat hij als voormalig Telecastergitarist vaak bij het spelen het middenelement raakte.
Check het interview uit Gitarist 316, juli 2017, waarin uitgebreid over deze gitaar verteld wordt, ook door Robbie Robertson zelf.